هر ساله و در اواخر ساله دولت موظف است میزان افزایش حقوق کارمندان دولت را اعلام کند. براساس این افزایش حقوق، میزان حداقل حقوق وزارت کار نیز محاسبه می‌شود. البته برای افزایش حقوق حداقلی کارگران لازم است جلسه شورای عالی تشکیل شود و حاضرین در مورد مبلغ نهایی به توافق برسند.
گرانی از تامین هزینه‌های خانواده، عدم امنیت شغلی و فشارهای روزافزون اقتصادی و روانی، مشکلات روزمره‌ای هستند که کارگران و کارمندان با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در این میان تنها کاری که از دست این افراد برمی‌آید؛ انتظار برای تصویب قانون افزایش حقوق در مجلس و شورای عالی کار است.
شورای عالی کار یکی از زیرمجموعه‌های وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی است که برخی وظایف و مسئولیت‌های مربوط به قانون کار، از جمله تعیین میزان حقوق کارگری را بر عهده دارد. اعضای شورای عالی کار از ۹ نفر عضو تشکیل می‌شود که شامل وزیر تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی، دو نفر به تایید هیئت وزیران، سه نفر نماینده کارگران و سه نفر نماینده کارفرمایان است. در جلسه شورای عالی در مورد میزان افزایش حقوق حداقلی کارگری بحث و گفتگو انجام می‌شود و رقم توافق شده به عنوان میزان افزایش حقوق در سال بعد ابلاغ خواهد شد.
در شرایطی که برخی از کسب و کارها و صاحبان مشاغل آزاد، در سال گذشته چندین بار قیمت اجناس و یا خدمات خود را افزایش داده‌اند تا مطابق با هزینه‌های سال جاری باشد؛ کارگران و کارمندان برای افزایش چند درصدی دستمزد خود باید تا انتهای سال یا حتی بیشتر از آن منتظر بمانند.
در این مقاله می‌خواهیم در رابطه با حقوق و دستمزد وزارت کاری صحبت کنیم و به شما بگوییم که کارگران چه حقوقی دارند و تعهدات کارفرمایان چیست؟
قانون کار و حقوق و دستمزد وزارت کاری
آگاهی از قوانین وزارت کار و حقوق و مزایایی که برای کارگر در نظر گرفته شده؛ می‌تواند کمک بزرگی برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های کارفرما باشد. در سال ۱۳۶۹ و پس از مدت‌ها کش و قوس بر سر جزئیات، سند جامع حمایت از حقوق کارگر، به تصویب رسید. این قانون در دوازده فصل کلی تدوین شده است و در آن سعی شده به تمام مسائل بین کارگر و کارفرما رسیدگی شود. در سند جامع حمایت از کارگر یا همان قانون کار، اشاره شده که تمامی کارمندان و کارگران تحت پوشش این قانون قرار می‌گیرند. بر همین اساس وزارت کار، رفاه و تعاون اجتماعی، تعیین حقوق کارگران و کارمندان را بر عهده دارد. فصول این سند عبارتند از:
- تعاریف و اصول کلی
- قرارداد کار
- شرایط کار
- حفاظت فنی و بهداشت کار
- آموزش و اشتغال
- مذاکرات و پیمان‌های دسته‌جمعی کار
- خدمات رفاهی کارگران
- مراجع حل اختلاف
- شورای عالی کار
- جرایم و مجازات‌ها
- مقررات متفرقه
شواری عالی کار چیست؟
شورای عالی کار یکی از زیرمجموعه‌های وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی است که برخی وظایف و مسئولیت‌های مربوط به قانون کار، از جمله تعیین میزان حقوق کارگری را بر عهده دارد. اعضای شورای عالی کار از ۹ نفر عضو تشکیل می‌شود که شامل وزیر تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی، دو نفر به تایید هیئت وزیران، سه نفر نماینده کارگران و سه نفر نماینده کارفرمایان است. در جلسه شورای عالی در مورد میزان افزایش حقوق حداقلی کارگری بحث و گفتگو انجام می‌شود و رقم توافق شده به عنوان میزان افزایش حقوق در سال بعد ابلاغ خواهد شد.
قانون افزایش سالیانه‌ی حقوق
هر سال در لایحه بودجه، دولت مقدار افزایش حقوق کارمندان دولت را اعلام می‌کند و در صورت تصویب مجلس، اعمال خواهد شد. معمولا همین میزان افزایش برای حقوق کارگر هم در نظر گرفته می‌شود؛ اما این عدد باید در شورای عالی کار تصویب شود.
شورای عالی کار با حضور نمایندگان سه گروه کارگران، کارفرمایان و دولت تشکیل می‌شود و حق و حقوق کارگران در آنجا مورد بررسی قرار می‌گیرد. مبلغی که در این شورا به تصویب برسد؛ حداقل حقوقی است که باید حتما توسط کارفرما به کارگر پرداخت شود.
بر مبنای قانون کار، درصد افزایش مزد به دو عامل اصلی بستگی دارد:
- میزان تورم سالیانه
- هزینه سبد معیشت خانوار
کارشناسان در دولت و سایر نهادها، با بررسی این دو عدد، نرخ افزایش درآمد و حقوق را مشخص و تصویب می‌کنند. هزینه سبد معیشت خانوده در هر سال هم توسط کمیته دستمزد که زیرمجموعه شورای عالی کار به‌شمار می‌رود؛ محاسبه و اعلام می‌شود.
در حقوق پرداختی، به غیر از مبلغ پایه، ردیف‌هایی مانند حق مسکن، حق خواروبار، حق اولاد و پایه سنوات هم در نظر گرفته می‌شود که پرداخت آن به کارگر ضروری است. البته توجه داشته باشید که در قانون کار، کارمندان بخش خصوصی هم کارگر محسوب می‌شوند. بنابراین به غیر از صاحبان مشاغل آزاد، بقیه مشاغل از این قانون پیروی می‌کنند. البته دولت و برخی نهادهای دیگر، قانون دیگری هم دارند که بر حقوق آنها تاثیرگذار است.
اضافه کار و قوانین آن
معمولا برای محاسبه حقوق وزارت کار، حداقل حقوق روزانه را محاسبه می‌کنند. در قانون کار، ۴۴ ساعت کار هفتگی اجباری است و بیشتر از آن اضافه کار محسوب می‌شود. بر این اساس بسیاری از سازمان‌ها به‌جای شش روز با هفت ساعت و بیست دقیقه کار، ترجیح می‌دهند پنج روز کاری با ساعات کاری بیشتر داشته باشند. نحوه محاسبه مزد اضافه کاری، ۴۰% بیشتر از مزد ساعتی کارگر در ساعات کار معمول خواهد بود. به عبارت دیگر برای محاسبه مبلغ اضافه کاری باید تعداد ساعات اضافه کاری را در مزد ساعتی و عدد ۴/۱ ضرب کنید تا مبلغی که بابت اضافه کار دریافت خواهید کرد به دست بیاید.
چه کسانی می‌توانند از حقوق وزارت کاری برخوردا شوند؟
در بخش قبلی اشاره شد که پس از تصویب افزایش حقوق در لایحه بودجه، کارفرما موظف است این مبلغ را به کارگر بپردازد. پس اگر کارفرمای شما مبلغی کمتر از حداقل حقوق وزارت کار به شما پرداخت می‌کند؛ می‌توانید از او شکایت کنید.
هر سال دولت مبالغی را به عنوان حقوق وزارت کار مشخص می‌کند. این مبالغ شامل مستمری بازنشستگان، حقوق کارمندان دولت و کارگران می‌شود. بر اساس قانون کار، به‌غیر از کارمندان دولتی، سایر افراد استخدام‌شده در واحدهای صنفی کارگر محسوب می‌شوند. بنابراین با هر مدرک و جایگاهی، اگر در یک واحد خصوصی استخدام و کار شده‌اید؛ در قانون با عنوان کارگر شناخته خواهید شد.
از انگولار چه می‌دانید؟ آشنایی با انگولار و وضعیت بازار کار و شرایط استخدام آن